Shkruan: Roger Cohen

Unë nuk mund të mbroj sundimin e ligjit në Shtetet e Bashkuara, sundimin e ligjit dhe Kushtetutën për të cilin Presidenti Trump shpesh ka shfaqur përbuzje dhe në mënyrë të barabartë, nuk e mbroj as atë në Spanjë.

Mariano Rajoy, kryeministri konservator spanjoll, ka bërë shumë gabime. Ai ka qenë konfrontues dhe kundërshtues ndaj lëvizjes katalunase për pavarësi, duke e gjallëruar edhe më shumë atë. Tani ai e ngushton edhe hapësirën potenciale për negociata. Goditja e policisë të dielën, një përpjekje për të ndaluar referendumin, ishte e ngathët dhe e rëndë. Imazhet e katalanasve të manipuluar do të ushqejnë flakët e separatizmit.

Por në një pikë thelbësore, Rajoy kishte të drejtë: referendumi ishte i paligjshëm, pasi u pezullua nga Gjykata Kushtetuese e Spanjës. Ishte antikushtetuese për një komb që ka përparuar që nga fundi i diktaturës së Frankos në vitin 1975.

Në një shkallë të konsiderueshme Spanja është decentralizuar. Asnjë visitor i Barcelonës nuk e percepton si një qytet që vuan nga mungesa e vetëbesimit ose tutorialit mbytës të Madridit.

Carles Puigdemont, kreu i qeverisë rajonale autonome të Katalonjës, u ngut me deklarimin e votave, duke kundërshtuar jo vetëm qeverinë në Madrid dhe urdhrat e Gjykatës, por edhe të shumë katalanëve, ku sipas sondazheve rreth 50 përqind nuk e kanë favorizuar pavarësinë dhe nuk kanë pranuar të marrin pjesë në referendum.

Rezultati, 90 për qind e votuesve pro pavarësisë, është shumë i pakuptimtë në këto rrethana. Referendumi seleksionist ishte një mashtrim. Ai injoroi gjysmën e heshtur të Katalonjës. Megjithatë, kjo nuk e ndaloi kreun e Katalonjës që të vë në dukje mundësinë e një deklarate të pavarësisë katalanase ( ftesë e hapur për konflikt) përpara se të deklaronte më pas se ai nuk planifikon një ndarje traumatike.

7.5 milionë banorë të Katalonjës kanë të meta legjitime politike, ekonomike dhe historike.

Goditja e ashpër nga Madridi ka krijuar në mënyrë të pashmangshme një spektër të errët në një Evropë që po nxitet nga shumë fronte: Franca e mbyti gjuhën dhe kulturën katalanase gjatë gjithë sundimit të tij. Por, Puigdemont është një oportunist i pamatur që ka vendosur të shkatërrojë terrenin e mesëm ku mund të qëndrojnë edhe përgjigjet.

“Ne që kemi dashur gjithmonë një Spanjë të decentralizuar, shumëngjyrëshe, multikulturore dhe të larmishme, jemi vendosur në një pozitë të palakmueshme”, më tha Manuel Munis, dekani i shkollës për marrëdhënie ndërkombëtare në Madrid. “Nuk ndjehemi rehat me imazhet e dhunës që janë shfaqur në TV. Por ajo që ndodhi në Katalonjë është hapur veprim antikushtetues, anti-evropianë dhe një keqpërdorim i tillë i normave është duke nga zvarritur në një konfrontim bardh e zi”.

Shpërthimi katalanas është një hap përpara kohës. Megjithatë, ka të bëjë me vetëvendosjen katalanase. Gjithashtu është pjesë anti-elitë që kërkojnë trazira me çdo kusht, të cilat kanë penguar dhe minuar rendin liberal të pasluftës në Evropë.

Natyrisht, mëshirimi në Bashkimin Evropian dhe prania e Shteteve të Bashkuara si një fuqi kompensuese në Evropë, gjatë katër dekadave të fundit e kanë dërguar Spanjën dhe Katalonjën në një shkallë prosperiteti dhe demokracie të paimagjinueshme që nga vdekja e Frankos. Spanjë është një  “fëmijë me sëmundje që kërkon fonde” për integrimin evropian. Sigurisht e tillë është edhe Katalonia.

Por, tani kemi hyrë në Epokën e Amnezisë.

Këmbanat nacionaliste kanë filluar të bijnë. Presidenti Trump marshon nën parrullën “Amerika e Para”. Ai nuk ka kohë për Bashkimin Europian, ose për multilateralizmin dhe nuk ka aftësi për të përfaqësuar idenë amerikanë në botë. Nuk është e vërtetë se Trump është i padëmshëm, vetëm pse është i paaftë. Ai bën dëm çdo ditë.

Në fjalimin e tij të tmerrshëm në Asamblenë e Kombeve të Bashkuara gjatë muajit të kaluar, Trump mezi foli për Europën. Politika e jashtme e tij është e pavlerë. Është e qartë se terreni i mesëm duhet të ri-krijohet në Spanjë. Rajoy (nëse ai mbijeton) duhet të heqë dorë nga “pozicioni i mbajtjes së dorës lart” dhe Puigdemont duhet të heq dorë nga idetë destructive. Një zgjidhje për një Spanjë federale mund të gjindet, me kalimin e kohës edhe mund të imagjinohet.

Por bota bashkëkohore modern nuk është rehat në mes të këtij terreni. Kjo mund të përfundojë keq. Një deklaratë e liderëve katalanas mbi pavarësinë pas referendumit mund të dërgojë direkt në dhunë. Prandaj edhe duhet të shmanget.

Shpresoj që katalanasit, dhe në të vërtetë të gjithë spanjollët, të kenë përtypur mirë fjalët e fundit të Emmanuel Macron, në fjalimin e tij frymëzues mbi reformat në Bashkimin Europian.

“Vetëm Evropa mund të sigurojë sovranitet të vërtetë, që do të thotë mund të sigurojë aftësitë tona për të ekzistuar në botën moderne, duke mbrojtur vlerat dhe interesat tona. Ekziston një sovranitet evropian për t’u ndërtuar dhe ekziston nevoja për ta ndërtuar atë”.

Në sovranitetin evropian, dhe jo në shumë flamuj kombëtarë, qëndron e ardhmja e ndritshme dhe vullneti i mirë i çdo evropiani.

Burimi: New York Times
Përktheu: arbresh.info